Kolašinska vlast odustala je od namjere da posječe brijest u Sibirskoj ulici, vjerovatno najstarije stablo u gradu, i pokušaće da ga spasi.
Sekretarijat za zaštitu životne sredine pozvao je stručnjake sa Biotehničkog instituta kako bi predložili mjere da se brijest eventualno spasi od daljeg propadanja, kazao sekretar Milovan Vlahović, objašnjavajući da će do tada stablo biti privremeno zaštićeno.
“Tražili smo urgentno od Biotehničkog instituta (koji se nalazi u Podgorici) da njihova ekipa izađe na teren i predloži mjere sanacije. Videćemo šta te mjere tačno podrazumijevaju i da li su uopšte svrsishodne. Do tada će Opština naći način da zaštiti brijest privremeno. Stablo neće biti posječeno dok struka ne da svoje mišljenje”, kazao je sekretar za zaštitu životne sredine.
Prethodno je, sredinom prošle sedmice, Komisija za unapređenje zelenih površina skoro jednoglasno bila nadomak odluke da se stablo posiječe. Protiv takve odluke bio je jedino predsjednik Mikan Medenica, koji je istovremeno i izvršni direktor NVO Natura. On je, zbog stava kolega, napustio Komisiju, pa sada, prema procedurama, treba vremena da se sastav Komisije dopuni novim članom. Do tada Komisija, kako su objasnili “Vijestima”, ne može odlučivati.
Kako su nezvanično kazali, svi članovi, osim Medenice, smatraju da je stablo previše dotrajalo i oštećeno, te da može ugroziti prolaznike. Objašnjavaju da je takvom stavu prethodilo više ranijih prijava vlasnika ili korisnika lokala u neposrednoj blizini. Podsjećaju da je tokom prošle godine dio debla oštećen vatrom. Navodno, neko od prolaznika je bacio opušak koji je zapalio lišće u šupljini stabla.
Na nagovještaj da bi brijest mogao biti posječen, uslijedile su burne reakcije ekoloških aktivista.
Iz inicijative Zeleni Kolašin na društvenim mrežama su poručili da je NVO Natura ponudila način zaštite i projekat sanacije koji bi uključivao procjenu statike. Navodno je bila namjera i da se završi posao oko obezbjeđivanja drveta i uređenja prostora na kojem se nalazi.
“Da ironija bude veća, ova Komisija je prije nekoliko godina osnovana na inicijativu Medenice upravo da bi spriječila slične postupke vlasti, ta da se ovako nelogične i po životnu sredinu štetne odluke ne bi donosile. Medenica i NVO Natura decenijama rade na zaštiti kolašinske prirode, nude znanje i resurse, sarađuju sa institucijama, pokušavaju da unaprijede procese i javne politike, i opet se sve to znanje i iskustvo ne uzima za ozbiljno u opštinskim odlukama. Žao nam je i drveta, i nas, i grada, eto. Samo toliko”, poručili su iz inicijative Zeleni Kolašin.
Poslije takvih reakcija, iz Opštine je stigla vijest da se uklanjanje brijesta neće desiti dok struka ne kaže ima li mu spasa.
Tri vijeka hlada
A kolašinski brijest je tokom minulih godina istrpio mnogo toga. Prema nezvaničnim i nikad potvrđenim informacijama, jedan od vlasnika lokala u blizini je više puta sipao prerađeno motorno ulje, nastojeći da izazove sušenje stabla.
Brijest je, prema tvrdnjama lokalnih hroničara, bio i dio prvog urbanog drvoreda u Kolašinu, a prema tim podacima, posađen je, najvjerovatnije, 1894. godine.
Većinu drvoreda u Sibirskoj čine lipe, koje su dijelom stradale tokom bombardovanja 1944. godine, u Drugom svjetskom ratu, no kasnije su posađene nove. Jedno stablo, iste starosti kao brijest, posječeno je prije 10 godina, po nalogu službenice Komunalne policije, jer je, navodno, ugrožavalo bezbjednost prolaznika. Zbog toga su u Kolašinu organizovani protesti, sa kojih je potekla i nikad realizovana ideja da se kolašinski drvoredi zaštite kao ambijentalna vrijednost grada.
Tada je grupa mladih Kolašinaca sugrađanima podijelila foto-montažu, na kojoj je prikazano kako bi popularna Sibirska izgledala bez drveća.
Drvored lipa u Sibirskoj je dio kolašinskog naslijeđa i imidža, i uprkos tome što nije riječ o zaštićenim vrstama, predstavlja nemjerljivu ambijentalnu vrijednost, tvrde civilni aktivisti.
Uže gradsko jezgro minulih godina ostalo je bez nekoliko stabala. U aprilu lani, posječene su dvije lipe u Ulici Buda Tomovića, na rubu kolašinskog Trga boraca, jer su, navodno, bila trule. Ranije je posječeno i nekoliko stabala u Ulici Boška Rašovića. Nemilice se sjeklo i izvan gradskog centra. U park šumi Dulovine, 13. novembra prošle godine, na privatnoj parceli, bespravno je posječeno osam stabala crnog bora i tri stabla topole. Parcela je u neposrednoj blizini Botaničke bašte, zaostavštine pokojnog Danijela Vinceka. Do sada nije zvanično saopšteno ko je krčio šumu u Dulovinama i koje su, eventualno, sankcije snosili oni koji su to učinili.
Na Lugu, nekoliko stotina metara od centra grada, pola godine prije toga, takođe su u okviru privatne parcele, na kojoj je planirana gradnja hotela, posječena 44 stabla. Najavljivano je i da će zbog turističkih objekata, najvjerovatnije nestati bar dio od nekoliko desetina samoniklih stabala jove na Lugu, u blizini rijeke Tare.
Iz Incijative Zeleni Kolašin više puta su upozoravali da grad “iz dana u dan ostaje bez zelenih površina”. Manje zelene površine u gradu, koje nijesu privatne, tvrde iz te NVO, mogu biti degradirane svakog trenutka. Podsjećaju da Kolašin nema katastar zelenih površina. Komisija za unapređenje gradskih zelenih površina, kažu, postoji, ali se bavi isključivo javnim zelenim površinama, a takvih je u gradu vrlo malo.
Sadnja bila stavka budžeta još 1901. godine
Prema podacima lokalnog hroničara Branislava Jeknića, prvo, namjenski zasađeno drvo u kolašinskoj varoši, bila je jela, zasađena 22. septembra 1879. godine, na gornjem gradskom trgu. Posađena je “po blagoslovu Mitrofana Bana, na godišnjicu oslobođenja Kolašina od Turaka, u vrijeme kapetanstva Jevrema Simova Dragovića”.
“Prvi drvoredi u varoši zasađeni su, najvjerovatnije 1894. godine, nakon uređenja varoši po planu Sava Ivova Andrića sa Njeguša. Stabla su zasađena i oko glavne p’jace (Gornji trg), a u isto vrijeme su zasađena i stabla brijesta oko crkve Svetog Dimitrija”, kazao je ranije Jeknić “Vijestima”.
Opštinske vlasti, kako je objasnio, tada su vodile računa o održavanju i izgradnji novih drvoreda. U dokumentima sačuvanim u Državnom arhivu na Cetinju, postoji podatak da je opštinska uprava izdvajala sredstva (kao posebna budžetska stavka) za sadnju drveća “po ulicama varoši i pjaci”. Na primjer, podsjeća Jeknić, u budžetu za 1901. godinu za tu namjenu izdvojen je iznos od 58,88 kruna, a u budžetu za 1903. godinu, 60 kruna.
Bonus video:
